Idske Bakker is sinds vorig jaar directrice van Stichting Eigen Muziekinstrument (SEM). De stichting ondersteunt elk jaar tientallen musici met de aankoop van een eigen instrument. De gedreven directrice probeert musici op verschillende manieren te helpen tijdens deze crisis. Een boeiend interview over dure instrumenten, zorgen over muzikanten en de toekomst van de muziekindustrie.
In je eigen woorden, wat doet Stichting Eigen Muziekinstrument (SEM) precies?
‘Wij ondersteunen jonge musici bij de aankoop van een instrument dat ze nodig hebben om verder te kunnen groeien. Zowel muzikaal als in hun carrière. Dat doen wij door geld te werven bij verschillende private en particuliere fondsen. Dat is niet op de manier van hier een grote zak geld en klaar. Per musicus kijken wij als Stichting: wat heb je financieel nodig voor de aanschaf van een instrument en hoe draag je zelf bij. Met spaargeld, verkoop van een instrument, een crowdfunding opzetten of een benefiet organiseren bijvoorbeeld. Het unieke wat SEM doet in relatie tot andere fondsen in Nederland, is dat het instrument echt 100% eigendom van de musicus wordt. We geven pas geld als we zeker weten dat het andere gedeelte van de aanschaf gedekt is.’
Idske Bakker (tweede van de tweede rij van onder) temidden van de muzikanten die een beurs ontvingen
Ik las dat je in 2019 directeur werd van SEM. Hoe is dat gelopen?
‘Zelf heb ik al 25 jaar erop zitten in de culturele sector, voornamelijk in de klassieke muziek. Ik ben zelf musicus, harpiste, en actief geweest in ensembles die hedendaagse klassieke muziek maakten. In 2018 was ik op zoek naar een nieuwe uitdaging en in die tijd kwam deze vacature langs. SEM is één van de dingen die ik doe en ik ben er anderhalve dag per week mee bezig.’
‘Ik onderschrijf heel erg de doelstelling van de Stichting. Omdat ik in mijn eigen generatie musici heb gezien hoe belangrijk het is om een goede financiële en professionele start te hebben in je carrière. Het instrument is dan van wezenlijk belang. Het hoort bij je, is wat je musicus maakt en bepaalt hoe je jezelf ontwikkelt. Een goed instrument is in die zin van levensbelang.’
Worden jonge muzikanten niet aan instrumenten geholpen door de conservatoria?
‘Ja, maar het merendeel van de studenten lenen instrumenten van de conservatoria en moeten die aan het eind van de studietijd ook aan de school teruggeven. Soms worden instrumenten, zoals bijvoorbeeld een bariton saxofoon, door meerdere musici tegelijk geleend tijdens de studie. Dit maakt het leven van de muzikant heel ingewikkeld.’
Hoe wordt dit allemaal gefinancierd bij de SEM?
‘SEM heeft sinds de oprichting in 2001 heel veel contacten opgebouwd met private fondsen. Sommige grote fondsen zoals het Prins Bernhard Cultuur fonds maar ook heel veel kleinere. Musici kunnen twee keer per jaar een aanvraag indienen voor het instrument dat ze willen aanschaffen met een uitgebreide motivatie. Ik ga met al die aanvragers in gesprek. Om ook een beeld te krijgen van de muzikant, hoe ziet iemand zijn beroep en is de kans groot dat deze musicus over tien jaar nog steeds musiceert. Hierbij moet diegene genoeg ambitie en talent tonen. Dan ga ik kijken welke fondsen of grote gevers passen bij dit profiel. Dat is een uitdagende puzzel en daar neem ik een aantal maanden de tijd voor.’
Moet je die keuze verantwoorden bij de fondsen?
‘Ja, daar ben ik nu mee bezig. De gehele verantwoording voor 2019 gaat deze maand naar fondsen toe. Het totale financiële plaatje uitgewerkt met bedankbrieven van de muzikanten erbij. Op die manier houden wij al jarenlang goed contact met onze fondsen.’
Kan ik als particulier ook bijdragen aan SEM?
‘Zeker, we hebben vriendenkringen, variërend van ‘gewone’ vrienden tot boezemvrienden. Je kan altijd doneren. Het is ook mogelijk geld te geven aan een specifieke musicus maar je kan ook boezemvriend van de Stichting worden. Boezemvrienden geven jaarlijks 1000 euro voor 5 jaar lang. Zij maken het mogelijk dat de Stichting draait, want met hun bijdrage dekken wij onze organisatiekosten. ’
SEM hielp Teresa Costa met de aanschaf van een fluit
Hoeveel projecten worden er jaarlijks gesteund?
‘Afgelopen jaar hebben we 43 musici aan een instrument geholpen. Het was het drukste jaar ooit met 82 aanvragen. Hierdoor hebben we de voorwaarden wel aangescherpt omdat zoveel aanvragen tot scherpe keuzes dwingen. We hebben nu aangegeven dat musici minimaal 3 jaar in Nederland moeten wonen of werken om aanspraak te maken op steun van SEM. Op die manier is het aantal aanvragen nu een beetje ingedamd. Dit jaar is natuurlijk een bijzonder jaar. We hebben de tweede ronde van aanvragen in september gecanceld. We merken dat vanwege de corona maatregelen heel veel musici in de problemen komen. Daarom hebben we besloten om iets anders te doen; alle musici die we in het verleden gesteund hebben kunnen nu aanvragen doen voor instrument onderhoud. Het is een druppel op een gloeiende plaat, maar dat beetje kan helpen. Je blijft namelijk kosten houden aan het instrument, ook al heb je geen optredens. Hier gaan we per 1 juli mee starten.’
Wat is de groep muzikanten waar je het meeste zorgen om maakt tijdens deze crisis?
‘De net afgestudeerde muzikant. De oudere muzikanten zijn vaker onderdeel van orkesten waardoor hun situatie vooralsnog financieel iets veiliger is. Daarnaast zijn ze vaak al langer bezig met een lespraktijk, die nu via Zoom of Skype kunnen plaatsvinden. Hierdoor hebben oudere muzikanten iets van een buffer die bij veel afgestudeerde muzikanten totaal ontbreekt.’
Ik zag dat jullie veel klassieke en jazz musici steunen. Waarom is dat en waar zijn de andere genres?
‘We focussen ons het meest op de groep klassieke musici. Het is op dit moment de groep die ons weet te vinden en die het beste past bij onze doelstelling. In de klassieke muziek gaat het vaak om instrumenten die wat duurder zijn. Denk aan 12.000€ voor een goede fluit of 15 tot 20.000€ voor een goede viool. Wij richten ons echt op musici die dat instrument heel erg nodig hebben om hun praktijk op te bouwen. Dat wil niet zeggen dat andere musici niets kunnen aanvragen bij ons, maar we richten primair op klassiek en jazz. Per instrument dragen wij maximaal 5000€ bij, de rest moet van de muzikant komen.’
Heb jij tips voor muzikanten om op te vallen tijdens een aanvraag?
‘Ik wil heel graag dat de aanvrager eigen initiatief toont. Als de aanvrager 10.000€ euro nodig heeft en geen idee heeft hoe die andere 5000€ te dekken, dan maak de aanvraag geen kans bij mij. Hebben we een gesprek waarin ik merk dat de aanvrager meer heeft nagedacht over de mogelijkheden, dan vind ik het fijner om me er voor in te zetten. Dat is belangrijk, net als enthousiasme. Waarom wil je dat instrument hebben en is het zo bijzonder voor je. Ik wil graag horen waarom een specifiek instrument belangrijk is. Dat kan ik namelijk overbrengen aan fondsen. Die willen het enthousiasme en de passie voelen.’
Heeft de uitbraak van corona op nog meer op vlakken impact op de Stichting?
‘Wij waren al bezig een om nieuwe leergang te ontwikkelen, in samenwerking met het Nationaal Instrumenten Fonds: artistiek ondernemerschap voor SEM musici. We kwamen met dit idee omdat we zagen dat ondernemerschap een boost kon gebruiken. We moeten nu kijken hoe we dit onderwerp gaan oppakken want het is urgent in deze tijden. Als je als muzikant zo kwetsbaar bent dat je al na vier weken zonder concerten een kans hebt om financieel om te vallen, dan klopt het niet. Daar moeten wij en de opleidingen echt op hameren.’
Het klinkt als een financiële fragiele situatie waarin artiesten zitten.
‘Ja, en dat kan je maskeren doordat je elke keer blijft spelen. Soms ook echt voor weinig. Denk bijvoorbeeld ook na over de hoogte van je gage, dat je iets opzij kan leggen. Dit gebeurt te weinig want iedereen wilt optreden en het publiek is gewend dat het niet veel kost. Daar is een cultuuromslag voor nodig en dat besef bij musici zelf moet ook gaan groeien.’
Hoe zie jij de toekomst van de muziekindustrie na corona, zie je grote veranderingen?
‘Ik denk dat veel gaat veranderen. Het besef wat publiek is en wat contact met publiek is moeten we noodgedwongen aanpassen. Voor een deel helpt het om alle online activiteiten volwassen te maken. Ik hoop van harte dat wordt gekeken met de blik; hoe gaan we er brood mee verdienen? De gratis livestreams vliegen mij om de oren, dat werkt dus niet. Het wordt heruitvinden van hoe wij als podiumkunsten contact maken met publiek. En onder welke voorwaarden. Als het gaat om het groter economisch plaatje biedt deze crisis ook kansen aan uitvoerenden om hun stem op te eisen. Al die podia en festivals bestaan uiteindelijk omdat er podiumkunstenaars zijn en niet andersom. Deze generatie musici kan een vuist maken en meedenken en mee besluiten tijdens de hervormingen die straks komen.’
Gerelateerde blogs van Gigstarter:
